Trong giao tiếp hàng ngày, chắc hẳn bạn đã từng nghe hoặc sử dụng cả hai cách viết “giẫm” và “dẫm”. Ví dụ: “Cẩn thận kẻo giẫm lên gai.” “Đừng dẫm lên cỏ.” Hai câu trên khi đọc to nghe giống hệt nhau, nhưng khi viết thì nhiều người phân vân: giẫm hay dẫm mới đúng chính tả? Trên mạng xã hội, diễn đàn, thậm chí trong một số văn bản không chính thống, ta dễ bắt gặp cả hai. Sự nhập nhằng này khiến nhiều người hoang mang, nhất là học sinh, sinh viên hoặc những ai cần viết văn bản chuẩn. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết, dựa trên từ điển, chuẩn chính tả, nguyên nhân gây nhầm lẫn, và cách khắc phục. Nghĩa của “giẫm” và “dẫm” “Giẫm”: Là động từ, chỉ hành động đặt bàn chân lên một vật nào đó, có thể vô tình hoặc cố ý. Ví dụ: giẫm chân lên bùn, giẫm nát bông hoa, giẫm lên vết xe đổ. “Dẫm”: Cũng thường được nhiều người dùng, nhưng thực chất là biến thể sai chính tả của “giẫm”. Về mặt nghĩa thì cả hai không khác biệt, nhưng về mặt chữ viết, chỉ có một cách được coi là chuẩn. Chuẩn chính tả theo từ điển Để xác định từ nào đúng, ta cần tham khảo các nguồn uy tín: Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê – 2003): Có mục từ “giẫm”, nghĩa “đặt bàn chân lên vật nào đó”. Không hề có mục từ “dẫm”. Từ điển Đào Duy Anh (Hán – Việt, 1931): Ghi nhận “giẫm” với nghĩa “đạp, bước lên”. Sách giáo khoa Ngữ văn: Chỉ dạy học sinh viết “giẫm”. Kết luận: “Giẫm” mới là từ đúng chính tả. “Dẫm” không được công nhận trong bất kỳ từ điển hay văn bản chính thống nào. Nguyên nhân gây nhầm lẫn Vậy tại sao “dẫm” lại được nhiều người viết đến thế? Có vài nguyên nhân chính: Phương ngữ Ở miền Bắc, âm “gi-” và “d-” đều phát âm thành /z/. Do đó, “giẫm” và “dẫm” khi nói nghe không khác gì nhau. Người viết dễ lẫn. Thói quen giao tiếp Trong văn nói, ít ai quan tâm đến chính tả. Khi viết lại, người ta dựa vào âm nghe được rồi viết thành “dẫm”. Ảnh hưởng mạng xã hội Viết nhanh, gõ vội, ít kiểm tra chính tả. Một số người dùng “dẫm”, từ đó lan truyền rộng. Thiếu kiến thức chính tả Nhiều người tin rằng cả hai cách đều đúng vì “nghe giống nhau”. Ví dụ đúng – sai Đúng: Không được giẫm lên cỏ. Anh ấy giẫm phải đinh nên bị đau. Đừng giẫm nát bông hoa. Sai: Không được dẫm lên cỏ. Cẩn thận kẻo dẫm phải gai. Khi phát âm thì nghe như nhau, nhưng khi viết, chỉ “giẫm” là chính xác. Thành ngữ, tục ngữ liên quan Trong tiếng Việt, “giẫm” xuất hiện trong nhiều thành ngữ, tục ngữ: Giẫm chân tại chỗ: chỉ sự trì trệ, không tiến bộ. Giẫm đạp lên nhau: chỉ sự chen lấn, tranh giành. Giẫm lên vết xe đổ: lặp lại sai lầm của người đi trước. Trong tất cả các trường hợp trên, chỉ có “giẫm” được dùng. Không hề có “dẫm” trong văn bản chính thống. Tác hại khi viết sai chính tả Việc dùng “dẫm” thay cho “giẫm” có thể gây nhiều hệ quả: Trong học tập: Bị trừ điểm trong bài kiểm tra, thi cử. Trong công việc: Văn bản hành chính, báo cáo mà viết sai chính tả sẽ bị đánh giá thiếu chuyên nghiệp. Trong giao tiếp xã hội: Có thể bị chỉnh lỗi, gây ấn tượng không tốt. Nghe thì nhỏ nhặt, nhưng với môi trường học thuật hoặc chuyên nghiệp, chính tả rất quan trọng. Cách ghi nhớ để tránh nhầm lẫn Luôn nhớ: Từ điển chỉ có “giẫm”, tuyệt đối không có “dẫm”. Liên hệ các cặp từ dễ nhầm khác: giãy (không phải dãy) giụa, giành (không phải dành) giật. Thói quen đọc sách, báo chính thống để quen mắt với cách viết đúng. Tự sửa lỗi khi phát hiện trong văn bản của mình.
